Назарбаев және кертартпалық: Тарихтың қайғылы беттері

Оригинал на русском языке доступен по ссылкам: VK и TG.

Кертартпалық және Назарбаев

Нұрсұлтан Назарбаев – отыз жыл бойы соның билігімен «өркендеген» Республикамыздың бұрынғы елбасысы. Бірінші президенттің әмірімен біз советтік медицина, білім жүйелерінен, өнеркәсіп, ғылым мен егемендігімізден айырылдық. Бірақ бұл қайғылы жағдайға біз қалай жеттік?

Советтік Социалистік Республикалар Одағы, 1980 жылдардың Назарбаев Қазаз ССР-інің Министірлер Кеңесінің төрағасы, Мәскеудегі Горбачевтің көмегімен, мемлекеттегі билікті толықтай өз қолына алды. Нарықтық реформалардан кейін кертартпа күштердің өсуі заңдылық болды және Назарбаевтің билігі арқылы көрініс тапты. Бұның бәрі, бірақ, Андропов пен оның жақындарының билікке келуінен басталды. Совет Одағының ішкі саясатында соның тұсында үлкен өзгерістер басталды. Соның тұсында Одақтың саяси көшбасшыларының қатарына Ельцин, Горбачев атты мақұлықтар қосылды. Олардың қатарында біздің көрнекті да ардақты Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев, қазақ халқының мемлекеттілігін қалаушы, елбасы, Халық Қаһарманы, еліміздің бірінші президенті да болды.

Қазақстанның Коммунистік Партиясының 16-ыншы жиынында Назарбаев Дінмұхаммед Қонаев пен оның жолдастарына құдалау ұйымдастырды. Қонаев билікте отырып қалды, шал болды, жастарға жол берсін деп шу шығарды. Бұның бәрі, әрине, Совет Одағында болып жатқан үдерістердің айқын көрінісі болды және 1986 жылдың желтоқсанындағы қайғылы оқиғаларымен тікелей байланысы бар. Партияның лениндік бағыттан бет бұрғанына наразы студенттерді пайдаланып, Назарбаев Қонаевты қаралау және беделін түсіру жолында үлкен әрі белсенді науқан бастады. Қалада болған тәртіпсіздікте, студенттердің наразылығында ол Қонаевты жұрт алдында кінәләді, соның(Қонаевтың) ұзақ әрі тиімсіз басқаруының салдары деп айып тақты.

Экономист Серікболсын Әбділдин мынадай сөздерді келтіреді, - «Егер адами тұрғыдан алсақ, Назарбаев тарапынан бұл абыройсыз әрекет болды. Мен оны мақұлдамадым. Бірақ зал, есімде болса, Назарбаевтың сөзін қабылдамады. Кішкене қолшапалақ болды. Съезде Қонаевты делегаттар бірауыздан қайта сайлады. Көп ұзамай мен Назарбаевтың Қонаевқа қарсы сөйлеген сөзінің нақты себептерін білдім. Мәскеуде олар Қонаевты тезірек зейнетке жібергісі келді, ал Кремльдің әртүрлі күштері Назарбаевты, Әуелбековті және басқаларды қолдай бастады. Бұл туралы біраз уақыттан кейін маған Михаил Горбачевтің көмекшісі Владимир Милосердов айтты».

Дінмұхамед Қонаев - Қазақ Советтік Социалистік Республикасының саяси қайраткері, үш мәрте Социалистік еңбек батыры, ол біздің республикамызды Ресеймен және Украинамен қатар Совет Одағының көшбасшылар үштігіне шығарды. Мәскеулік Мемлекеттік Университінің Ақпараттық-талдау орталығының статистикалық деректері бойынша, Қонаевтың арқасында Республиканың өндірістік әлеуеті 700% - дан астам өсті. Өнеркәсіп көлемі 9 есе, ауыл шаруашылығы — 6 есе, күрделі құрылыс — 8 есе өсті. Бірақ оның тағдыры қиын.

Негізінде, 1986 жылы ҚКП Орталық Комитетінің Бірінші хатшысы Дінмұхаммед Қонаевты орнынан тайдыру жақсылап дайындалып, іске асырылған ескі партия қызметкерлерін мемлекет басқаруынан аластату жоспарының бір бөлігі болды. Бұл процесс Горбачевтің билікке келуімен басталды. Осылайша Горбачев оның «перестройкасына» қарсы шығуы мүмкін партия қызметкерлерін саясаттан ығыстырды. Басты мақсат - елде жоспарлы экономиканы жою және елде жаппай жекешелендіруді жүргізу бойынша толыққанды әлеуметтік-экономикалық өзгерістер жүргізу. Яғни, Совет Одағын бөлшектеп, оның халықтарын бір-біріне айдап салып, 90 жылдардан бері жалғасып келе жатқан тонаушылық – осы мақұлықтардың мақсаты.